Intérpretes

Explicación: Laureano Medellín Zabala.

Lugar

Casa de don Laureano en Teresita de Piramirí, corregimiento de Yavaraté, Vaupés

Con sus palabras, y con hojas de palma, los Pinoãmahsã envuelven a los niños y los hacen invisibles a los enemigos. Escucha cómo don Laureano reza la protección de un niño.

Kõaˈmatsare nijinore batsekamotaye

                        Oˈõ masari baˈto baserósa ijiro ñangasata. Ɨsare makanagare ɨsare basero opɨre bakanaga bajuari bábre, ɨsã apekiro sioro, apekiro sioro ɨk̃ anosa kio nuendare opɨre apekiro tikiro turire tikiro pakurore tuorire, saye yɨˈɨ mɨsare, sayegɨˈɨnaja osá nii baueti yɨˈɨa tikoro yɨˈɨ namono yɨˈɨ kuori batopure. 
Yabere aˈrí dorokasare dɨka dekeoti, dorokasá, sõarikasá, yeserikasá, timinie pokamene nee yo kamota nee yo kamota pjeo nee bɨˈɨaste ku boroeti, tikirona tikiro topɨ numino topɨ makana tiaye nii yaudukuri. 
Toˈo og ta tja, opuñoretja oetitja opuñodii yeseriño diisõariño oetinaja, tipɨ tire nee timinañe poka mene kasa poka meneta tire nee yokamotaboro, Nee buaste kumboroeti. 
Toˈo okanguta oeti aˈrí yabena aˈri kosañowaróna diisõariño dii deseriño, timiniañepoka nee yokamotadoko nee yokamotapjeo nee yokamota nee buaste kumboroetitja, to oˈõ kanguta uˈpɨkasa ɨsã niñene oajata dii yeseriño, dii sõariño tii kasa meneta tii minia kasa poka nee yoka kamota doko nee yoka mota pjeo boro, nee buaste kumboro. 
Nee buaste kumboro oaja tong reta too oˈõ kangɨta aˈrí kosaño bukoño kasareta oaja naja tii kasa poka mene nee yokamotadoko tii mena kasa poka yoka kamota tii minia kasa mene, yokamota pjeo boro nee buaste kumboraga. 
Osá nii baseti yɨˈa aˈriré makanaré basegɨ aˈri toropɨre bukuna tikina baserí pɨrita pairo ijikaya yɨˈɨ keˈnoano tuerɨtirɨ. 
Topɨnatijire. 
                    

Curación para protección del niño

                        ¿Cuál curación quieren saber ellos, será la del recién nacido? Para nosotros, en este lugar, la curación cuando nacen los niños es corta. El uno tiene una forma, el otro tiene otra. Las palabras no son iguales, cada persona tiene las suyas. Por eso les voy a contar una curación corta, por eso yo recé así después de parir mi señora. 
Comienzo a curar nombrando la yaripa, comienzo con dorokasá, sõarikasá, yeserikasá; con estos tejidos resplandecientes encierro al niño, lo tapo y lo extiendo hacia abajo, para protegerlo. El niño y la mamá quedan dentro de esa cerca. 
Después de eso, sigue el opuño —de pulpa amarillenta o roja, de pulpa blanca—. Con eso lo encierro, protejo arriba, abajo, lo encierro todo. Lo extiendo, lo levanto, lo encierro y lo tapo. 
Después de invocar esto, sigo con la palma de pachúa. Con esa estera brillante lo encierro y lo extiendo. 
Después de eso sigo con la palma de u'pú. Con esas yaripas brillantes extiendo la estera todo lo que se pueda; lo encierro para proteger al niño y a la señora. 
Luego uso la palma más grande, kosaño bukoño. Con esas esteras brillantes lo tapo, lo encierro y extiendo. Lo tapo, lo extiendo al piso y lo seco para que no haya humedad. Así es que curo yo actualmente. Los viejos rezaban algo más extenso que yo no aprendí. Hasta aquí. 
La yaripa es una fibra de una palma que sirve para tejer esteras. 
Kasá es un rollo que al extenderse forma una estera, las que se nombran son de diferentes palmas y colores.